چکیده

زمینه و هدف: اغلب تحقیق‌ها در زمینه تأثیر تمرین‌های توانبخشی ورزشی بر افراد مبتلا به بیماری مولتیپل اسکلروسیس(MS) با شدت ناتوانی کم تا متوسط بوده­­اند، تحقیق بر افراد با شدت­های ناتوانی مختلف(مقیاس ناتوانی جسمانی صفر تا 10) هنوز به دقت بررسی نشده است، لذا هدف این پژوهش بررسی تأثیر دوازده هفته تمرین‌های توانبخشی ورزشی ترکیبی شخصی­سازی شده بر شاخص هزینه فیزیولوژیک(PCI) و سرعت متوسط راه­ رفتن بیماران مبتلا به MS در سطوح مختلف ناتوانی است.

روش بررسی: این تحقیق از نوع نیمه تجریی و کاربردی است، لذا از میان بیماران زن مراجعه ‌کننده به انجمن MS شهرستان شهرکرد، 96 نفر به عنوان نمونه انتخاب و براساس نمره مقیاس ناتوانی جسمانی به سه گروه تقسیم شدند؛ گروه اول کمتر از 5/4 تعداد 44 نفر، گروه دوم بین 5/6ـ5 و گروه سوم 5/6 به بالا تعداد هر کدام 26 نفر بودند، سپس هر گروه به طور تصادفی به یک گروه تجربی و یک گروه کنترل تقسیم شدند. در مجموع نمونه ها به 6 گروه تجربی و کنترل تقسیم شدند. برنامه‌ تمرین‌های برای گروه‌های تجربی 12 هفته، هفته‌ای سه جلسه و جلسه‌ای یک ساعت بود. گروه­های تجربی اول، دوم و سوم هر کدام مداخله خاص خود را انجام دادند، در صورتی­که گروه­های کنترل تنها تمرین‌های کششی دریافت کردند. تحقیق به شکل پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون انجام شد که قیل و بعد از دوازده هفته تمرین توانبخشی جامع میزان شاخص هزینه فیزیولوژیک بیماران و شاخص خستگی اندازه‌گیری شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها، با استفاده از تحلیل کوواریانس و مقایسه زوجی میانگین‌های تعدیل شده انجام شد.

یافته­ها: در مورد تغییرات سرعت راه رفتن به دنبال این پروتکل تمرین، نتایج تفاوت معنی­داری در سرعت راه رفتن بیماران باشدت ناتوانی کم یا همان گروه اول(0001/0=p)، شدت متوسط یا همان گروه دوم(012/0=p) و شدید یا همان گروه سوم(0001/0=p)، در گروه تجربی در مقایسه با گروه کنترل قبل و بعد از تمرین‌ها مشاهده شد. هم‌چنین، در مورد تغییرات PCI نتایج تفاوت معنی­داری در PCI بیماران باشدت ناتوانی کم یا همان گروه اول (023/0=p)، شدت متوسط یا همان گروه دوم(022/0=p) و شدید یا همان گروه سوم (0001/0=p)، در گروه تجربی در مقایسه با گروه کنترل قبل و بعد از تمرین‌ها مشاهده شد.

نتیجه­گیری: اجرای تمرین‌های توانبخشی ورزشی جامع بر روند بهبود بیماران MS تأثیرگذار بود و موجب کاهش هزینه فیزیولوژیکی و متعاقباً بهبود عملکرد راه رفتن در آنها و کاهش خستگی می‌گردد، لذا توصیه می‌شود متخصصان از این تمرین‌ها به عنوان یک درمان مکمل در کنار درمان‌های دارویی برای بیماران MS استفاده کنند.