1- مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، یاسوج، ایران ، abidihassan57@gmail.com 2- مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، یاسوج، ایران
چکیده: (1301 مشاهده)
زمینه و هدف:مشگک که از خانواده چتریان است، گیاهی دوساله، پایا، به رنگ سبز مات یا متمایل به آبی، دارای ارتفاع حدود30ـ10 سانتیمتر بوده که در قسمت پایین منشعب و بدون کرک میباشد.از این گیاه، در طب سنتی ایران، جهت تسکین درد و رفع التهاب استفاده شده و اثرات ضد میکروبی آن علیه باکتریهای گرم مثبت، مخمرها و برخی درماتوفیتها گزارش شده است. هدف از این پژوهش تعیین و بررسی فعالیت کشندگی اسانس اندامهای هوایی گیاه مشگکبر پروتواسکولکسهای کیست هیداتید در شرایط برونتنی بود. روش بررسی: این یک مطالعه تجربی میباشد که در سال 1400 بر روی پروتواسکولکسهایجدا شده از کیستهای آلودۀ گوسفندی که از کشتارگاه یاسوج جمعآوری شدند، انجام شد، سپس گیاه مشگک تهیه و فرآوری اسانس در آزمایشگاه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج با استفاده از دستگاه تقطیر با آب، طرح کلونجر صورت گرفت. همچنین ترکیبات عمده گیاه به وسیله کروماتوگرافی گازیـ طیفسنجی جرمی تعیین گردید؛ سپس درصد پروتواسکولکسکشی غلظتهای 10، 5، 5/2، 25/1 و 625/0 میکرولیتر بر میلیلیتر اسانس گیاه مشگک در شرایط برون تنی در زمانهای 5، 10، 15 و 30 دقیقه با استفاده از شمارش پروتواسکولکسهای مرده با رنگآمیزی حیاتی ائوزین 1/0 درصد تعیین شد. دادههای جمعآوری شده با استفاده از آزمون آنالیز واریانس تجزیه و تحلیل شدند. یافتهها: نتایج مربوط به کروماتوگرافی گازیـ طیف سنجی جرمی انجام شده بر روی اسانس گیاه مشگک نشان داد که از بین ترکیبات عمده موجود در اسانس گیاه فوقالذکر، بیشترین ترکیب،Decanal، Dodecanal، α-pinene و (2E)–Dodecenal بود. اثر اسکولیسیدالی بهینه(کشندگی صد درصد در کمترین مدت زمان مواجهه با کمترین غلظت) در مدت زمان 5 دقیقه مواجهه پروتواسکولکسها با غلظت 25/1 میکرولیتر بر میلیلیتر اسانس گیاه مشگک بوده است(05/0>p). نتیجهگیری: اسانس گیاه مشگک دارای اثر اسکولیسیدالی قوی بوده و در صورت تأیید نتایج این مطالعه در پژوهشهای آتی درونتنی و اطمینان از عدم سمّیت آن میتوان از آن به عنوان یک ماده پروتواسکولکسکش استفاده کرد.