مقدمه وهدف: حلالهای آلی کاربرد وسیعی در صنعت دارند. هپاتوتوکسیسیتی حلالهای آلی هالوژنه مانند تتراکلرید کربن در مطالعههای مختلف تأیید شده است. اما در مورد ارتباط مواجهه شغلی با حلالهای آلی آروماتیک از جمله؛ بنزن، تولوئن و زایلن با سمیت کبدی آنها مطالعههای کمتری انجام شده است. هدف از انجام این مطالعه بررسی اثرات مواجهه طولانی مدت با مخلوط حلالهای آلی آروماتیک در سطح بالاتر از حد مجاز بر روی سیستم کبدی بود.
مواد و روشها: این یک مطالعه مقطعی از نوع توصیفی ـ تحلیلی است که در سال 1387 در یکی از کارخانههای بزرگ خودروسازی کشور واقع در حومه شهر تهران انجام شد. گروه مورد کارگران شاغل در سالن رنگ کارخانه و گروه شاهد کارگران شاغل در سالن مونتاژ همان کارخانه بودند. ابتدا پرسشنامهای حاوی اطلاعات مورد نیاز مانند؛ سن و سابقه کار برای کلیه 349 کارگر تحت بررسی تکمیل شد و پس از لحاظ کردن معیارهای خروج، 163 کارگر گروه مورد با 186 کارگر گروه شاهد از نظر سطح آنزیمهای کبدی شامل؛ آلانین آمینو ترانسفراز، آسپارتات آمینو ترانسفراز و آلکالین فسفاتاز مقایسه شدند. دادههای جمعآوری شده با استفاده از نرمافزار SPSS و آزمونهای آماری تی، کای دو و رگرسیون خطی تجزیه و تحلیل شدند.
یافتهها: میانگین سطح آلکالین فسفاتاز در گروه مورد به طور معنیداری نسبت به گروه شاهد بالاتر بود(001/0p<). مقادیر آلانین آمینوترانسفراز و آسپارتات آمینوترانسفراز نیز در گروه مورد بالاتر از گروه شاهد بود، اما این اختلاف از نظر آماری معنیدار نبود. همچنین افزایش آلکالین فسفاتاز با شاخص توده بدنی و مصرف سیگار ارتباط معنیداری داشت(به ترتیب 001/0p< و 007/0p<)، اما ارتباط معنیداری میان سن و سابقه کاری با افزایش آلکالین فسفاتاز مشاهده نشد.
نتیجهگیری: نتایج این مطالعه نشان میدهد که مواجهه با مقادیر بیش از حد مجاز مخلوط حلالهای آلی آروماتیک میتواند باعث بروز اختلال خفیف عملکردی کبد از نوع کلستاتیک شود. بنابراین توصیه میشود برای غربالگری کارگران مواجهه یافته با مخلوط حلالهای آلی آروماتیک از تستهای عملکردی کبد (به ویژه سنجش آلکالین فسفاتاز) که در دسترس، ارزان و غیرتهاجمی میباشند، جهت تشخیص زودرس اختلال کبدی استفاده شود.
Attarchi M, Amiri Rigi A, Labbafinejad Y, Mohammadi S. Effects of Occupational Exposure with Mixture of Aromatic Organic Solvents on Liver Enzymes in Workers of an Automobile Plant. armaghanj 2009; 14 (3) :91-101 URL: http://armaghanj.yums.ac.ir/article-1-617-fa.html
عطارچی میر سعید، امیری ریگی آزاده، لبافی نژاد یاسر، محمدی صابر. تعیین تأثیر مواجهه شغلی با مخلوط حلالهای آلی آروماتیک بر آنزیمهای کبدی در کارگران یک کارخانه خودروسازی. ارمغان دانش. 1388; 14 (3) :91-101