قاسم عسگری، فتانه میکائیلی، بتول احمدی، محمد صالح بحرینی،
دوره ۲۴، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۹۸ )
چکیده
زمینه و هدف: توکسوپلاسموز یکی از بیماری‌های انگلی مشترک بین انسان و حیوان می‌باشد که به وسیله تک یاخته توکسوپلاسما گوندی ایجاد می‌شود. گیاه حنا(Lowsonia inermis) در مقابل طیف وسیعی از بیماری‌ها اثر بخشی دارد. از آنجایی که داروهای پیریمتامین و سولفادیازین به عنوان داروهای رده اول درمان توکسوپلاسموز دارای عوارض جانبی می‌باشند و از طرفی با وجود افزایش مقاومت روز افزون انگل‌ها به داروهای شیمیایی، درمان‌های سنتی و استفاده از گیاهان دارویی از رونق خاصی برخوردار شده است، هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر عصاره هیدروالکلی حنا بر روی انگل توکسوپلاسما گوندی در محیط‌های درون‌تنی و برون‌تنی بود.
روش بررسی: در این مطالعه تجربی که بر روی ۳۵ سر موش بالب‌سی انجام شد، ابتدا نمونه برگ‌های حنا تهیه و عصاره‌گیری با استفاده از اتانول ۸۰ درصد انجام شد. اثر مستقیم عصاره هیدروالکلی حنا با غلظت‌های ۲، ۴، ۸، ۱۶، ۳۲، ۶۴، ۱۲۸، ۲۵۶ و ۵۱۲ میکروگرم بر میلی‌لیتر بر روی تاکی زوئیت توکسوپلاسما به روش فلوسایتومتری بررسی شد. به منظور ارزیابی اثر ضد توکسوپلاسمایی عصاره حنا در محیط درون‌تنی از ۳۵ سر موش بالب سی استفاده شد که ۴ گروه ۵ تایی از موش‌های آلوده با تاکی زوئیت توکسوپلاسما غلظت‌های ۱۶، ۳۲، ۶۴ و ۱۲۸ میلی‌گرم بر کیلوگرم از عصاره هیدروالکلی حنا را به صورت گاواژ دریافت کردند. یک گروه ۵ تایی از موش‌های آلوده با تاکی زوئیت توکسوپلاسما دریافت کننده داروی سولفادیازین به عنوان گروه کنترل مثبت و یک گروه ۵ تایی از موش‌های آلوده با تاکی زوئیت توکسوپلاسما بدون تجویز دارو به عنوان کنترل منفی و یک گروه ۵ تایی از موش‌ها برای سنجش اثر سمیت عصاره حنا در نظر گرفته شدند. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از آزمون های آماری کاپلان مایر و آنالیز واریانس یک طرفه تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتیجه فلوسیتومتری نشان داد IC۵۰ حنا بر روی تاکی زوئیت توکسوپلاسما ۱۰۰ میکروگرم در میلی‌لیتر است. نتایج اثر ضد توکسوپلاسمایی عصاره حنا در محیط درون‌تنی نشان داد که در بین گروه‌های آزمون که با غلظت‌های مختلفی از عصاره تحت درمان قرار گرفته بودند و مقایسه با کنترل مثبت و منفی اختلاف معنی‌داری بین غلظت‌های مختلف و میزان زنده ماندن موش‌ها(۰,۸۵=p) گزارش نشد.
نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که میزان اثر عصاره هیدروالکلی حنا در شرایط درون‌تنی قابل توجه و معنی‌دار نمی‌باشد، هر چند که در شرایط برون‌تنی مؤثر است که می‌توان عدم تأثیر عصاره در شرایط درون‌تنی را به دلیل عدم جذب مناسب دارو در دستگاه گوارش، مشکلات حین گاواژ، متابولیزه شدن دارو و کلیرانس سریع دارو از خون در نظر گرفت.
