مهدی فخار، محمدحسین معتضدیان، قاسم عسگری ، مهدی محبعلی، داود مهربانی،
دوره ۱۱، شماره ۲ - ( ۴-۱۳۸۵ )
چکیده
مقدمه و هدف: لیشمانیوز احشایی ( کالاآزار) در بعضی از مناطق ایران به صورت آندمیک مشاهده می‌شود. در ایران تیپ مدیترانه‌ای بیماری وجود دارد که عامل آن لیشمانیا اینفانتوم بوده و مخازن اصلی آن را سگ و سگ‌سانان تشکیل می‌دهند. اخیراً مواردی از بیماری در منطقه نور آباد ممسنی ـ واقع در شمال غربی استان فارس ـ گزارش شده که جهت بررسی بیشتر، این مطالعه بر روی انسان و مخازن حیوانی بیماری صورت گرفت.
مواد و روش‌ها: در این مطالعه که به روش توصیفی ـ مقطعــی در سال ۱۳۸۴ انجام شده است، تمامی کودکان کمتر از ده سال و۱۰ درصد از بالغین به روش نمونه‌گیری سیستماتیک و ۲۰ درصد سگ‌های صاحبدار منطقه به صورت تصادفی انتخاب شدند. در این بررسی ۳۲۱ نمونه پلاسمای انسانی و ۱۹ نمونه پلاسمای سگ مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه‌های سرم انسان با روش سرولوژی آگلوتیناسیون مستقیم و نمونه‌های خون و سرم سگ به ترتیب با روش‌های واکنش زنجیره‌ای پلیمراز و آگلوتیناسیون مستقیم مورد آزمایش قرار گرفتند. داده‌های جمع‌آوری شده در فرم اطلاعات ثبت گردید و سپس با استفاده از نرم‌افزار SPSS و شاخص‌های توصیفی و آزمون مجذور کای بررسی گردید.
یافته ها: ۲۳۴ نفر (۹/۷۲ درصد) از نمونه‌ها، کودکان ده سال و پایین‌تر و ۸۷ نفر (۱/۲۷ درصد) افراد ده سال به بالا بودند. ۱۳۹ نفر (۳/۴۳ درصد) مؤنث و ۱۸۲ نفر (۷/۵۶ درصد) مذکر بودند. از مجموع نمونه‌های انسانی ۸۶/۱ درصد دارای آنتی‌بادی اختصاصی ضدلیشمانیا با عیار برابر ۱:۳۲۰۰ با روش آگلوتیناسیون مستقیم بودند. ۶/۶۶ درصد موارد مثبت سرمی در گروه سنی ۱۰-۵ سال قرار داشتند و شیوع سرمی مثبت در جنس مذکر بیشتر از جنس مؤنث بود که این اختلاف معنی‌دار بود (۰۱/۰ p< ). از مجموع نمونه‌های سگ، ۵ مورد (۳/ ۲۶ درصد ) دارای عیار برابر و یا بالاتر از ۱:۱۶۰ با روش آگلوتیناسیون مستقیم بودند. همچنین در خون ۶ قلاده سگ (۵/۳۱ درصد) با روش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز دی ان آ کینتوپلاست لیشمانیا اینفانتوم شناسایی شد که هیچ یک از آنها دارای تیتر سرمی مثبت نبودند که نشان دهنده ابتلا به فرم بدون علامت بیماری می‌باشد.
نتیجه‌گیری: با توجه به آلودگی بسیار بالای سگ‌های منطقه از نظر سرولوژی، می‌توان گفت که سگ به عنوان یکی از مخازن آلودگی برای انسان در منطقه به شمار می‌رود و از طرفی با توجه به وقوع پی در پی موارد انسانی بیماری، می توان چنین نتیجه‌گیری کرد که این بیماری در روستاهای بخش ماهور میلاتی نورآباد که غالباً از عشایر هستند به صورت آندمیک وجود دارد. به نظر می‌رسد که روش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز روش مطلوبـی برای غربالگری اولیه نمونه‌های خون سگ و یافتن موارد بدون علایم بیماری به‌خصوص در مناطق آندمیک می‌باشد.
