مریم زاهد، آزیتا آزاد، جنان قپانچی، زهرا رنجبر، پگاه منصورابادی، نازبانو فرپور، زهرا منصوری،
دوره ۲۶، شماره ۶ - ( ۱۰-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه و هدف: بزاق یکی از مهم‌ترین مایعات بدن است، کمبود این مایع پیامدهای زیادی برای بیمار دارد. لذا هدف از این مطالعه تعیین و بررسی شیوع خشکی دهان(زروستومیا) و کاهش ترشح بزاق در افراد فاقد مشکلات دهان و دندان در شهر شیراز بود.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی ـ مقطعی که در سال ۱۳۹۷ در دانشکده دندانپزشکی شیراز انجام شد. ۴۵۰ نمونه از بین همراهان بالای ۱۸ سال بیماران مراجعه کننده به دانشکده دندانپزشکی شیراز انتخاب شدند. در این مطالعه از پرسشنامه فاکس برای ارزیابی ذهنی خشکی دهان(زروستومیا) و مقیاس خود ارزیابی زونگ برای ارزیابی افسردگی استفاده شد. برای ارزیابی میزان بزاق تحریک شده و بدون تحریک(خشکی دهانی عینی یا هایپوسالیواسیون) از روش تف کردن استفاده شد. هنگامی که میزان بزاق کمتر از ۱/۰ گرم در دقیقه بود، خشکی دهانی عینی تحریکی و هنگامی که میزان بزاق کمتر از ۷/۰ گرم در دقیقه بود، خشکی دهانی عینی بدون تحریک در نظر گرفته شد. داده‌ها با استفاده از آزمون آماری مجذور کای تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: در این مطالعه، ۳۹۹ بیمار(۱۱۸ مرد، ۲۸۰ زن) مورد بررسی قرار گرفتند، ۴۶ درصد نفر از جمعیت، خشکی دهان ذهنی(زروستومیا) یافت شد. با این وجود، ۵/۱۸ درصد خشکی دهانی عینی بدون تحریک و ۳/۱۲ درصد خشکی دهانی عینی تحریک شده داشتند. بیماران ۳۰ تا ۴۵ ساله در مقایسه با سایر گروه‌های سنی بیشتر از خشکی ذهنی و عینی دهان رنج می‌بردند(۰۴۸/۰=p و ۰۳۲/۰=p). افسردگی، استفاده از داروهای ضدفشار خون بالا و ضددیابت و سطح پایین تحصیلات به طور معنی داری با خشکی دهانی عینی ارتباط داشت(۰۱/۰p<، ۰۱/۰p< و ۰۳۸/=p).
نتیجه گیری: خشکی دهان ذهنی می‌تواند فارغ از خشکی دهان عینی اتفاق بیافتد. هم‌چنین، خشکی دهان به عنوان یک علامت عینی و ذهنی نه تنها در افراد مسن، بلکه در جوانان نیز می‌توانند دیده شود. پزشکان و دندانپزشکان باید با عوامل ایجاد کننده این عارضه مانند؛ افسردگی، داروها و سطح تحصیلات به عنوان یک وضعیت ناتوان کننده و مخرب که بر همه رده های سنی تأثیر می گذارد، آشنا باشند.
