منوچهر حسین زاده، سیدفرزاد متولی حقی، محمود فاضلی دینان، احمدعلی عنایتی، کامران اکبرزاده، جمشید یزدانی چراتی، امید دهقان،
دوره ۲۵، شماره ۳ - ( ۴-۱۳۹۹ )
چکیده
زمینه و هدف: مگسها از لحاظ انتقال مکانیکی عوامل بیماریزای، ایجاد بیماری میاز و پژوهشهای حشرهشناسی قانونی در منطقه حایز اهمیت هستند. تشخیص و شناخت گونه در مناطق مختلف، اولین و مهمترین راه جهت کنترل بیماریهای منتقله به وسیله ناقلین در منطقه است. لذا هدف از این مطالعه تعیین و تنوع گونهها و وفور نسبی مگسهای حایز اهمیت پزشکی در استان گلستان، سال۹۸ـ۱۳۹۷ بود.
روش بررسی: این یک مطالعه توصیفی میباشد، نمونهها شامل مگسهای مهم از نظر پزشکی میباشند، که نمونهبرداری در دو بخش شهری و روستایی، شامل هشت ایستگاه در شهرستان رامیان در سال ۱۳۹۷ صورت گرفت. تلهگذاری به صورت ماهانه، در روزهای آفتابی و در گرمترین روز ماه انجام شد. جهت صید مگسهای بالغ از توری حشرهشناسی و تله مخروطی استفاده شد. شناسایی گونهها بر اساس کلیدهای معتبر انجام شد. دادههای جمعآوری شده با استفاده از نرمافزار مایکروسافت اکسل مورد بررسی قرار گرفتند.
یافتهها: در این مطالعه ۱۰ گونه موسکا دومستیکا(مگس خانگی)(۷۵/۵۳)، موسینا استابولانس(۲۶/۷)، لوسلیا سزار(۳۹/۱۴)، لوسلیا سریکاتا(۹۱/۷)، کالیفورا ویسینا(۹۵/۸)، سارکوفاگا افریکا(۵۵/۱)، سارکوفاگا اجپتیکا(۵۱/۰)، کالیفورا ومتیوریا(۴۸/۳)، سارکوفاگا ارگروستوما(۷۵/۰) و موسینا لویدا(۱۸/۰) از سه خانواده کالیفوریده، سارکوفاژیده و موسیده صید گردید. بیشترین وفور مگسها در محلهای جمعآوری زباله و اماکن حیوانی مشاهده شد. گونه موسینا لویدا برای اولین بار از شمال ایران در این مطالعه گزارش شد. بر اساس نوسانات دمایی مشخص شد که با افزایش دما و کاهش رطوبت میزان فراوانی جمعیت مگسها در منطقه افزایش مییابد.
نتیجهگیری: با توجه به وفور بالای مگسها در محلهای جمعآوری زباله و اماکن حیوانی انتقال سریع زبالهها به مناطق خارج از محیطهای مسکونی و دفن بهداشتی آنها جهت کاهش جمعیت مگسها ضرورت دارد. انتقال اماکن حیوانی به خارج از محیطهای مسکونی و توصیههای بهداشتی به مردم و مراکز درمانی در زمینه بیماریهای منتقله به وسیله گونه مگسهای موجود در ماههای گرم سال لازم الاجرا میباشد.
سید فرزاد متولی حقی، رسول امین زاده گوهری، کامران اکبرزاده، احمدعلی عنایتی، امید دهقان، سید حسن نیکوکار، محمود فاضلی دینان، معصومه اسلامی فر، جمشید یزدانی چراتی، فرزانه صحرایی، نسیبه حسینی واسوکلایی،
دوره ۲۸، شماره ۵ - ( ۶-۱۴۰۲ )
چکیده
زمینه و هدف: مگسها به لحاظ ارتباط نزدیک با انسان قادر به انتقال مکانیکی بسیاری از عوامل بیماریزا و در نتیجه ایجاد بیماریهای مختلف میباشند. شناخت و تعیین گونهای مگسها برای آگاهی از وضعیت موجود و برنامهریزی برای کنترل آنها ضروری میباشد. لذا هدف از این مطالعه تعیین و بررسی تنوع گونهای و وفور نسبی مگسهای مهم از نظر پزشکی در شهرستان فولادشهر اصفهان بود.
روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی ـ تحلیلی میباشد. نمونهبرداری از فروردین تا اسفندماه سال ۱۳۹۸ به مدت یک سال و ماهیانه دوبار در ایستگاههای منتخب در شهرستان فولادشهر انجام شد. جمعآوری مگسهای بالغ با استفاده از تور حشرهگیری و استفاده از تلههای بطری پلاستیکی مخروط وارونه انجام شد. به منظور تلاش برای به دست آوردن حداکثر تنوع گونهای، نمونهبرداری در چهارفصل و هر فصل شش نوبت بهنحوی که دو بار در ماه و به تعداد یکبار در هر منطقه انجام شد. مکان نمونهگیری براساس نزدیکی به مکانهای رشد و نمو مگسها مانند اطراف بیمارستان، محل جمعآوری زباله، مراکز بهداشتی و درمانی و اماکن حیوانی با احتمال وجود مگس انتخاب شدند. متوسط دما، رطوبت و سرعت باد روزانه ثبت میشد. مگسها پس از صید به آزمایشگاه منتقل و مونته شدند، سپس با استفاده از کلید تشخیص معتبر مورد شناسایی قرار گرفتند. دادههای جمعآوری شده با استفاده از آزمونهای آماری همبستگی اسپیرمن و رگرسیون GEE تجزیه و تحلیل شدند.
یافتهها: در نتیجه این مطالعه ۶۰۳۰ مگس از سه خانواده موسیده ـ کالیفوریده و سارکوفاژیده صید شدند.بیشترین تعداد مگس متعلق به جنس موسکا دامستیکا(۷۲ درصد) و سارکوفاگا اجپتیکا(۰۸/۰ درصد) کمترین فراوانی را داشتند. بیشترین وفور مگسها در ماه تیر و کمترین مقدار به ترتیب در ماههای دی و بهمن در شهر فولادشهر مشاهده شد. نتایج همبستگی نشان داد که با کاهش مقدار رطوبت جمعیت گونههای مگس بهتدریج افزایش مییابد(۰۰۴/۰p<) و همچنین با افزایش دما میزان فراوانی جمعیت مگسها نیز افزایش مییابد(۰۰۰۱/۰p<).
نتیجهگیری: با توجه به وفور مگسها در منطقه مورد مطالعه و با توجه به نقش بسیار مهم آنها در بهداشت منطقه، اتخاذ روشهای مناسب جهت مدیریت منابع و استفاده از ظرفیتهای موجود برای کنترل جمعیت مگسها در منطقه مورد مطالعه، ضروری به نظر میرسد.