مقدمه و هدف: کلسیم یکی از ریزمغذیها است که به دلیل اثرات احتمالی بر وزن و چاقی مورد توجه قرار گرفته است و مکانیسمهای متعددی از جمله کاهش لیپوژنز و افزایش لیپولیز در نتیجه کاهش هورمون پاراتیروئید برای این اثر پیشنهاد شده است. این پژوهش با هدف تعیین تأثیر کلسیم غذایی بدون استفاده از لبنیات بر وزن، درصد چربی لاشه و اندازه آدیپوسیتها در موشهای صحرایی نر طراحی و اجرا شده است.
مواد و روشها: این مطالعه تجربی در دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1384 انجام شد. 48 سر موش صحرایی اسپراگ ـ دالی، 10 هفتهای به طور تصادفی به سه گروه تقسیم شدند و پس از یک هفته تطابق به مدت 10 هفته تحت تأثیر رژیمهای غذایی کم کلسیم (2/0 درصد وزنی)، کلسیم معمول(5/0 درصد وزنی) و کلسیم متعادل (2/1 درصد وزنی) قرار گرفتند. به جز کلسیم که از طریق کربنات کلسیم تأمین شده بود، سایر اجزاء غذایی موشهای صحرایی مطابـق رژیم 93M AIN – بود. مـوشها در دوره نوری ـ تاریکی 12 ساعته و دمای 25 ـ 22 درجه سانتیگراد نگهداری و به غذا دستـرسی آزاد داشتند. در انتهــای مطالعــه پس از سر زدن موشهای صحرایی، درصد چربی و خاکستر لاشه بر اساس ماده خشک و نیز اندازه سلولهای چربی ناحیه بیضه، صفاقی و زیرپوستی در سه گروه تعیین و نتایج با استفاده از نرمافزار SPSS و آزمون آماری آنالیز واریانس مقایسه شدند.
یافتهها: بین وزن کسب شده، درصد چربی لاشه و اندازه آدیپوسیتها در سه گروه مورد بررسی اختلاف معنیداری مشاهده نشد. غلظت سرمی هورمون پاراتیروئید در گروه دریافت کننده کلسیم بالا از گروه کلسیم متعادل و کلسیم پایین، کمتر بود (05/0>p ). غلظت 25 هیدروکسی کوله کلسیفرول نیز در گروه دریافت کننده کلسیم بالا پایینتر از دو گروه دیگربود، اما اختلاف معنیدار نبود.
نتیجهگیری: یافتههای این تحقیق نشان میدهد که غلظتهای فیزیولوژیک کلسیم غذایی بر وزن، درصد چربی و اندازه آدیپوسیتها در موشهای صحرایی تأثیری ندارد. تفاوت غلظت سرمی هورمون پاراتیروئید در کنار درصد چربی و اندازه آدیپوسیت یکسان، فرضیه اثر کلسیم بر درصد چربی بدن از راه تغییر هورمون پاراتیروئید را رد میکند.
Malekzadeh J, Keshavarz S, Siassi F, Kadkhodaei M, Eshraghian M, Dorosti Motlagh A, et al . Effects of Dietary Calcium on Body Weight, Carcass Fat Content and Adipocyte Size in Male Rats. armaghanj 2006; 11 (2) :83-93 URL: http://armaghanj.yums.ac.ir/article-1-732-fa.html
ملکزاده جانمحمد، کشاورز سید علی، سیاسی فریدون، کدخدایی مهری، اشراقیان محمدرضا، درستی مطلق احمدرضا، و همکاران.. تأثیر کلسیم غذایی بر وزن، درصد چربی لاشه و اندازه آدیپوسیتها در موش صحرایی نر. ارمغان دانش 1385; 11 (2) :93-83