چکیده

زمینه و هدف: گیاهان دارویی با داشتن مواد مؤثر طبیعی، می‌توانند با عوارض جانبی کمتر از داروهایی با ترکیب شیمیایی در درمان بسیاری از بیماری‌ها مؤثر باشند. در سال‌های اخیر اثرات کاهنده قند و چربی خون، مسکن سردرد و کمردرد گیاه مشگک گزارش شده است. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر عصاره آبی الکلی گیاه مشگک (Ducrosia anethifolia) بر هورمون تستوسترون و تغییرات بافتی بیضه در موش‌های صحرایی نر بالغ  بود.

روش بررسی: این مطالعه تجربی روی 56 سر موش صحرایی نر بالغ نژاد ویستار انجام شد. حیوانات به 5 گروه تقسیم شدند؛ گروه کنترل (بدون تیمار)، گروه شاهد (حلال را به صورت گاواژ به مدت 21 روز دریافت کردند). گروه تجربی 1، 2 و 3 عصاره آبی الکلی مشگک را به ترتیب با دوزهای 560، 280،  140 میلی‌گرم بر کیلوگرم به ازای وزن بدن به مدت 21 روز پیاپی به صورت گاواژ دریافت کردند. روز 22 حیوانات آسان کشی شدند و به منظور برآورد تغییرات بافتی، بیضه حیوان در فرمالین ده درصد قرار گرفت، برش‌های 5 میکرونی از بافت بیضه تهیه شده و به روش هماتوکسیلین ـ ائوزین رنگ‌آمیزی شد. هم‌چنین سرم خون جمع‌آوری و میزان هورمون تستوسترون تعیین گردید. داده‌های جمع آوری شده با استفاده از آزمون‌های آزمون آنوا و دانکن تجزیه و تحلیل شدند.

یافته‌ها: تجزیه و تحلیل آماری نتایج، کاهش معنی داری در تعداد سلول‌های اسپرماتوسیت، اسپرماتید، اسپرماتوزوئید و سطح هورمون تستوسترون در گروه‌های تجربی 1، 2 و 3 در مقایسه با گروه کنترل و شاهد را نشان داد.

نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، عصاره مشگک باعث کاهش تعداد سلول‌های زایا، سطح هورمون تستوسترون و اسپرم سازی در موش صحرایی نر می‌شود.